Shpjegim lexuesit

Shpjegim lexuesit
Ardian Klosi
Në shkrimin tim të para pak ditëve lidhur me censurën mbi letërsinë e huaj nuk e përmenda emrin e personit kryesor përgjegjës për këto censurime. Për shkak të një etike midis kolegësh nuk desha ta bëj këtë gjë; madje edhe gjininë e lija të papërcaktuar, shkruaja “shefi ose shefja e redaksisë”, duke u marrë më tepër me fenomenin, për të gjetur se ç’ishin ata armiq të cilëve u trembej më shumë shteti shqiptar në atë kohë.
Tani, zonja Donika Omari shkruan në plot dy numra gazete një shkrim çarçaf, për t’i shpjeguar lexuesit se kishte arsye të forta për të hequr rregullisht gjithë çarçafët e dashurisë që mund t’i dilnin përpara te “Klouni” e gjetiu (unë jam i një tjetër mendimi). Pas kësaj, për fat të keq lakon gjatë emrin tim, për ta përmbysur situatën e për ta nxjerrë, si të thuash, Ardian Klosin të keqin e kësaj pune.
Në këto kushte detyrohem t’i shpjegoj lexuesit se personi kryesor përgjegjës për censurimet e dhjetëra librave nga letërsia e huaj ishte pikërisht shefja e atëhershme e redaksisë Donika Omari, që e mbuloi këtë post prej vitit 1974 deri më 1990, sikurse ishte po kjo punonjëse e “Naim Frashërit” iniciatore për botimin e një numri veprash me vlerë, edhe sajë konsulentëve të mirë që kishte si Piro Misha, Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Aurel Plasari etj. E kemi shumë të vështirë t’i themi të vërtetat ashtu siç janë, e kur dikush i shkruan, kërcejmë e mbushim faqe pa fund për të provuar të kundërtën. Mirëpo ky është fakt: zonja në fjalë, sajë lidhjeve të saj të drejtpërdrejta familjare me udhëheqësin, ishte personi më i besuar për të monitoruar botimet nga letërsia e huaj prej Plenumit famëkeq të IV e deri në rënien e diktaturës. Kishte aq autoritet, sa nuk mund të kundërshtohej as nga njerëzit e partisë që nuk merreshin me letërsinë, si drejtori dhe nëndrejtori i Shtëpisë sonë botuese, pale nga ne të një shkalle shumë më të ulët. Nën të e nën drejtorinë rropateshin me një normë 6 faqe në ditë virtuozët e gjuhës shqipe si Petro Zhej, Bujar Doko, Klio Evangjeli etj.
Për Donika Omarin e kishte fjalën gjithashtu i ndjeri Robert Schwartz, që përmendja në shkrim, i cili sa herë më pat folur me pikëllim për 200 faqet e hequra prej saj në romanin e Lion Feuchtvangerit për Gojën.
Sa për veprimtarinë e znj. Donika Omari pas vitit 1990 duhet të pohoj se nuk e njoh. Për përkthimin e “Emrit të trëndafilit” kam dëgjuar vetëm fjalë të mira, kështu që nuk ka asnjë mundësi t’ia kem sharë, sikurse do të thotë ajo.
Shihni sa e vështirë është të merresh me të kaluarën në këtë vend! Kur dikush merr kurajon të analizojë të kaluarën e afërt, sulmohet me gërma të zeza. Lëri pastaj dosjet që s’do të hapen kurrë. Del se kemi pasur në krye vetëm persona të ndriçuar, në atë dhe në këtë regjim, kemi pasur si të thuash vetëm një diktator që na shtypte të gjithë. S’na mbetet sot vetëm të urojmë: Përpara në fitore të reja.
Sa për këtë debat, në qoftë se zonja Omari dëshiron ta vazhdojë, do t’i sugjeroja, sikurse do të thoshte Noli, një dyluftim singular, po të dëshirojë edhe live, e jo një hidhe e prite, ku lexuesi i shkretë nuk merr vesh përse është fjala, por lexon vetëm gërmat e zeza.